زنان افغان، پنجمین قدرت پروسه صلح

نویسنده: هیله نجیب
ترجمه: فردوس رسولی

وضعیت فعلی پروسه صلح افغانستان:

روند فعلی صلح افغانستان تلاش برای پایان دادن بُن بست و جنگ ایالات متحده امریکا در برابر گروه طالبان است و به همین منظور سران طالبان و متحدان شان در پاکستان دعوت شده اند.

مذاکرات میان ایالات متحده امریکا و گروه طالبان در سال 2017 میلادی آغاز شد و در سال 2018 رسمیت یافت. در نهایت طالبان و امریکا توافق نامه‌ی صلح را به تاریخ 29 فبروری سال 2020، به امضاء رسانیدند.

این توافق نامه میان طالبان و امریکا زمینه گفتگو های صلح را میان جمهوری اسلامی افغانستان و امارت اسلامی به امید دستیابی به یک توافق سیاسی و پایان دادن به چهار دهه جنگ در کشور فراهم کرد.

مذاکرات میان حکومت و گروه طالبان به تاریخ 12 سپتامبر 2020 در دوحه آغاز و مرحله‌ی نخست این مذاکرات 85 روز طول کشید و یکی از دلایل آن چگونگی تهیه آجندای این مذاکرات بود. یکی از دلیل عمده دیگر به تاخیر افتادن مذاکرات در دوحه رهایی پنج هزار زندانی گروه طالبان از قید حکومت بود.

پس از تکمیل آجندا، مذاکرات با دو مانع عمده رو به رو شد: اول، اصرار طالبان به نادیده گرفتن فقه جعفری و به رسمیت شناختن تنها مذهب حنفی در نظام کشور. دوم، اصرار طالبان بر اینکه توافق نامه امریکا و گروه آنها، تضمین و ضمانت گفتگو های میان افغانان باشد که از سوی حکومت افغانستان قابل قبول نبود.

پس از آن که آجندای مذاکرات نهایی شد هر دو طرف وقفه گرفتند، هیات مذاکره کننده حکومت به کشور برگشتند و هیات طالبان راهی پاکستان شدند.

زمان تعطیلات نیز به عنوانی فُرصتی برای مشوره هر دو هیات با سران خود و منتظر ماندن روی کار آمدن رییس جمهور جدید امریکا به منظور تاثیر گذاشتن روی گفتگو های صلح مورد توجه قرار گرفت.

پس از آن که در ماه جنوری سال 2021 گفتگو های میان افغانان در دوحه دوباره آغاز شد، منابعی از درون حکومت تایید کردند که طالبان تمایل بیشتری به مذاکره ندارند و پابند آجندای از قبل تعیین شده نیستند.

پس از آن که گفتگو های صلح در دوحه متوقف شد و به نتیجه‌ی نرسید، بلینکن، وزیر خارجه‌ی امریکا نامه‌ی را به رییس جمهور غنی در 7 مارچ سال جاری میلادی فرستاد که در آن روی آتش بس 90 روزه، تشکیل حکومت انتقالی و برگزاری نشست بزرگ تر صلح به رهبری ترکیه با حضور وزرای خارجه روسیه، چین، پاکستان، ایران، هند و ایالات متحده امریکا تاکید شده بود.

تصمیم در مورد عقب نشینی نیروهای آمریکایی که قرار است در ماه مه 2021 برگزار شود ، طبق نامه نهایی نشده است. در حالی که توافق دوحه به خشونت علیه نظامیان آمریکایی پایان داد ، با این وجود ، برای غیرنظامیان و نیروهای مسلح افغانستان ، سال 2020 کشنده ترین سال بود.

تلاش ها برای دستیابی به آتش بس و ایجاد اعتماد به روند صلح ناکام مانده است. فرحناز فروتن ، روزنامه نگار و فعال حقوق زنان که تبلیغات کمپین (خط سرخ من) را بر عهده دارد ، می گوید: “روند صلح کنونی شکست خورده است زیرا خونریزی و خشونت به اوج خود رسیده است در حالی که گفتگوها درباره مسائل واقعی حتی آغاز نشده است. هدف از کشتن فعالان زن و افغان ها افزایش وحشت و بی صدا کردن افغان ها است. ” وی اضافه می کند ” وخیم تر شدن وضعیت امنیتی ، باز هم زنان افغان را به قربانیان ادامه جنگ افغانستان تبدیل می کند ، آنها باید خود را در خانه حبس کنند ، شغل و تحصیل خود را ترک کنند ، صدای خود را ساکت کنند و از خانواده های خود محافظت کنند. ما در میان جنگی زشت و بدون چشم انداز صلح هستیم ».

  امنیت انسانی و زنان در صلح سازی

بین جوامع مسالمت آمیز و برابری جنسیتی رابطه مستقیمی وجود دارد. نویسندگان کتاب “جنسیت و صلح جهانی” (2012) استدلال می کنند که نابرابری ها و خشونت های جنسیتی بر سیاست و امنیت در سطح ملی و بین المللی تأثیر می گذارد.

از این رو پیشنهاد می شود که سیاست گذاران باید “… امنیت زنان را برای رسیدگی کامل به پدیده ها در سطح کشور و سیستم ادغام کنند.”

قطعنامه 1325 سازمان ملل متحد خواستار مشارکت کامل و برابری زنان به عنوان اعضای فعال جامعه در ساخت صلح است. حکومت افغانستان از طریق مشارکت دولت آزاد، شورای زنان برای صلح را تشکیل داد که متشکل از نمایندگان زن افغان از پارلمان ، جامعه مدنی و وزراء بود. در همین حال ، شبکه زنان افغانستان اتحادیه‌ی از زنان را برای صلح تاسیس کرده است تا موضوعاتی را که باید برای مذاکرات داخل افغانستان در نظر گرفته شود برجسته کنند.

در فبروری سال 2019 ، شبکه زنان افغان دستورالعمل 6 ماده ی را برای گفتگوهای صلح در مسکو تهیه کرد. در سال 2020 ، دولت افغانستان همچنین اعلامیه ای در مورد صلح زنان “جرگه” (دور هم جمع شدن در میان رهبران جامعه در افغانستان) تصویب کرد که به عنوان خط سرخ مذاکرات به نمایندگی از چهار زن عضو تیم مذاکره عمل می کند.

داستان های موفقیت جنبش های صلح به رهبری زنان در کلمبیا و لیبریا نشانه های دلگرم کننده ای است که نشان می دهد جامعه جهانی باید از زنان افغان برای ایجاد و نگهداری فضایی از خود در حل منازعات افغانستان حمایت کند.

چگونه می توان زنان افغان را در دستیابی به صلح مورد حمایت اتریش و اتحادیه اروپا قرار داد؟

در مجموع بیست و یک عضو تیم مذاکره کننده هیات افغانستان تنها چهار زن حضور دارند ، در حالی که طبق قانون اساسی افغانستان ، زنان دارای 25٪ نمایندگی در پارلمان هستند. علاوه بر این ، روند صلح افغانستان از جمله گفتگوهای داخل افغانستان فاقد فضای قابل توجه ، ابزارهای حل اختلاف و شرایط برای حفاظت از منافع زنان افغان در این گفتگوها است.

اعضای شبکه زنان افغان از اتریش درخواست کردند كه بزرگان خارجی اتحادیه اروپا ، ناتو و سایر سازمانهایی كه در پروسه صلح افغانستان نقش دارند ، باید در سفرهای خود به كابل با شبکه زنان افغان و اتحاد زنان برای صلح دیدار كنند.

حسنا جلیل ، معاون وزیر امور زنان در بخش پلان و استراتیژی ، در مصاحبه با من پیشنهاد می کند که اتریش و جامعه جهانی می توانند از طریق حمایت از طالبان برای تعریف سبک زندگی جدید اسلامی خود برای زنانی که ادعا می کنند ، از زنان افغان حمایت کنند. خیلی بهتر می شود؛ دوم: وی می گوید که ایجاد مکانیزم اشتراک اطلاعات برای نگه داشتن زنان افغان در جریان پیشرفت های صلح ضرورت است. سوم، همکاری مشترک با زنان افغان در چارچوب جامع حقوق زنان با تمرکز بر آنچه حقوق ، خواسته ها و نیازها غیرقابل مذاکره ، مذاکره و سازش است.

نشست های صلح رهبران زن در دوحه موضوعات مهم برای زنان افغان و صلح در افغانستان را مشخص کرد ، با این حال ، صداهای آنها به دلیل تعداد زیاد آنها در تیم مذاکره به حاشیه می رود. از این رو بحث ها به جای اینکه توسط موضوعات اصلی در صلح مانند قضات انتقالی ، فضای حضور قربانیان جنگ در مذاکرات ، ابزارهای دموکراتیک تضمین شده در قانون اساسی افغانستان و حقوق بشر ، بر تقسیم قدرت متمرکز شوند.

حوریا مصدق ، فعال حقوق بشر به اتریش و اتحادیه اروپا پیشنهاد می کند ، “زنان افغان دارای چندین خط سرخ از جمله حقوق اساسی و آزادی های افغان ها بر اساس قانون اساسی و تعهدات کشور تحت کنوانسیون های بین المللی هستند. و معاهدات این حقوق شامل حقوق آموزشی ، بهداشتی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی نمی شود. ما می خواهیم اتریش و اتحادیه اروپا به عنوان یکی از بزرگترین اهدا کنندگان بازسازی و بازسازی افغانستان برای اطمینان از عدم مصالحه در مورد این حقوق در گفتگوهای صلح توجه کنند.”

وی همچنان گفت، ” هرگونه حمایت مالی و سیاسی را منوط به حمایت از این حقوق کنید. ”

اتریش از کنفرانس افغانستان در سال 2016 در بروکسل – بیشتر از طریق همکاری با سازمانهای بین المللی – برای بهبود شرایط زندگی و چشم اندازهای مردم افغانستان ، به ویژه زنان و کودکان ، با بیش از 10 میلیون یورو از افغانستان حمایت کرده است. در نوامبر سال 2020 در کنفرانس بین المللی افغانستان در ژنو ، جایی که 70 کشور و 30 سازمان جمع شدند ، اتریش ابراز تمایل کرد که به حمایت خود از افغانستان ادامه می دهد.

اتریش می تواند طرفدار افزایش نمایندگی زنان در تیم های مذاکره کننده افغانستان باشد. این اتحادیه می تواند از سازمان ملل ، ناتو ، اعضای اتحادیه اروپا و کسانی که در روند صلح افغانستان مشارکت دارند ، با سیستم عامل های موجود برای زنان مانند شبکه زنان افغانستان و اتحاد زنان برای صلح ، ارتباط برقرار کند.

یک روند صلح موفق باید شامل ابزارهای حل منازعه مانند یک واسطه بی طرف برای انجام فرایندهای مشاوره ای در میان ذینفعان مختلف و یک سازوکار نظارت و گزارشگری مستقل برای ایجاد شفافیت و پاسخگویی باشد. اتریش باید از ایجاد چنین ابزارهایی و همچنین چارچوبی مبتنی بر حقوق برای حمایت از زنان افغان در مذاکرات صلح درون افغانی (14 مارچ 2021) حمایت کند.