کابل- افغانستان(گ.ر.پ)

گزارش و تصویر: مرتضی حیدری

ولایت لوگر، با داشتن منابع سرشار طبیعی و گنجینه‌های تاریخی و باستانی، قرن ها تمدن ها، هویت ها و گنجینه های تاریخی و باستانی را در خود پرورانده است. که هر یک حامل انتقال پیام برای نسل نو این مرز و بوم است.  یکی از این منابع و ساحات باستانی «مس عینک» است،  که در ۳۸کیلومتری جنوب ولایت کابل و در ۱۸کیلومتری شرق شاهراه کابل- لوگر موقعیت دارد. ” مس عینک” از منظر تاریخی و منافع اقتصادی دارای اهمیت و ارزش به ویژه‌ای است. از آنجاییکه این ساحه از جمله بزرگترین شهر صنعتی استخراج معدن در قاره آسیا و اروپا میباشد و  دومین معدن مس جهان به شمار میرود. از بطن این ساحه خیلی آثار ارزشمندی که هر یک ثبوت مدنیت افغانستان است، به دست آمده است.  در سال 2009 میلادی فعالیت های حفریات آثار باستانی مس عینک توسط ریاست باستان شناسی، وزارت اطلاعات و فرهنگ در هماهنگی با وزارت معادن و پطرولیم و کمک های مالی و تخنیکی بانک جهانی آغاز و الی اکنون ادامه دارد.  به صورت موفقانه حفریات بالای بیشتر از 100 نقاط در ساحه ادامه دارد.  در جریان حفریات در حدود ۸۰۰۰ قلم آثار منقول بدست آمده که در حدود ۳۵۰۰ قلم آثار به موزیم ملی افغانستان انتقال که یک تعداد آن در نمایشگاه مشخص تحت نام “مس عینک در مسیر راه ابریشم”  در موزیم ملی به نمایش گذاشته شده است.  خوشبختانه بخش از آثار ساحه باستانی مس عینک در موزیم ملی پراگ کشور جمهوری چک نیز به نمایش گذاشته شده است، در حال حاضر در حدود 30 تن باستان شناس و ترمیم کاران و 365تن کارگر مصروف کشفیات و کاووش در این ساحه هستند،  که زمینه شغل برای آنان فراهم گردیده است. کاوش های باستان شناسی  و اسناد سازی در این ساحه بالخصوص در سه سال گذشته در مطابقت به معیار های پذیرفته شده بین المللی پیشبرده می شود تا حالا (دور یازدهم کاوشها سال 2019) بیشتر از 140 نقطه مورد کاوش قرار گرفته است، که در نتیجه کاوش های انجام شده، آثار متعددی منقول و غیرمنقول کشف گردیده اند. پیشرفت کاووش ها و میزان معلومات جمع آوری شده زمینه سازی برای قرارگرفتن محل مذکور در فهرست میراث جهانی مهیا ساخته است. که خوشبختانه ساحه باستانی مس عینک به عنوان یکی از مهمترین اکتشافات باستان شناسی در آسیای میانه در طی چهل دهه اخیر نیز به شمار میرود.

دست آوردهای این ساحه، کشف چندین معبد بزرگ بودایی، صومعه ها، آتشگاه های زردشتی، محلات رهایشی، کانهای استخراج مس در زمان قدیم، کارگاه های مس گدازی، سیستم آبرسانی، مغاره ها، قبرستان، سغانه و و سنوتف ها بشکل یک شهر باستانی تا اکنون صورت گرفته است .

تعداد زیادی از آثار فلزی، گلی، سفالی، چوبی، عاجی، نسخه کتبی، زیورات، مجسمه های سنگی و سکه ها از دوره های مختلف که قدامت آن به ۲۵۰۰ سال میرسد نیز از این ساحه بدست آمده است.

– آثار فلزی، سنگی،گلی، سفالی، چوبی، عاجی، می باشد که در برگیرنده سکه های طلایی، نقره، مسی مربوط دوره های یونانوباختر، کوشانی، ساسانی و یفتلی می باشد. که قدامت هر یک از آنان دارای ارزش به ویژه است.