کابل- افغانستان (گ.ر.پ):

آب پاک و مناسب ملزومه ی زنده گی است، اما آلوده گی آب های زیر زمینی در کابل افزایش یافته است.

نوشته: همایون بابر

برگردان: شیرشاه نوابی

نجیب آقا فهیم وزیر مبارزه با حوادث طبیعی حین سخنرانی در نشست خبریی هشدار داد که 80 در صد آب های زیر زمینی افغانستان آلوده شده است. چندی پیش  باشنده های کابل و متخصصان آب نگرانی شان را در مورد کم آبی شدید و کاهش آب آشامیدنی و پاک ابراز داشتند. آنان همچنان تأکید ورزیدند که تا سال 2050 میلادی میزان آب های زیرزمینی بیشتر از پیش کاهش می یابد و عامل آن نیز کاهش ریزش باران در شهر کابل با جمعیت شش میلیونی است؛ بر بنیاد بررسی جیولوژیکی ایالات متحد امریکا انتظار می رود جمعیت کابل تا سال 2050 میلادی به 9 میلیون تن برسد. این گزارش نشان میدهد که شهر های افغانستان و منطقه تا سال 2050، دست کم شش برابر به آب آشامیدنی پاک و قابل استفاده نیاز خواهند داشت. در حالی که آکسفام هشدار داده است ممکن، کمیاب شدن آب در منطقه سبب خشونت ها شود. (ویدال 2010)

خشونت های جاری در افغانستان تمامی کانالیزاسیون و سیستم فاضلات را به گونه ی کُلی نابود کرده است. افزون بر آن اندک بودن بهداشت و تسهیلات آن، استفاده ی سو آب از سوی شهروندان، ساخت و ساز خود سرانه، نبود زیربناها برای مدیریت زباله و استفاده از صنایع بدون آب به منظور تجاری (داوی، 2008) سبب افزایش آلوده گی آب های زیر زمینی و کم آبی در بیشتر بخش های کابل گردیده است. کرامت شاه 28 ساله، که در تپه های اطراف شهر کابل زنده گی می کند به این باور است که دسترسی به آب های پاک زیرزمینی در این شهر به درد سر جدی مبدل شده است. سه ماه پیش کرامت به بیماری شدید عفونی مبتلا شد و برای یک ماه در یکی از شفاخانه های خصوصی بستری بود.

«برای دو سال من به ترکیه رفته بودم تا درس هایم را تکمیل کرده و دوباره به کابل بر گشتم. دو روز پس از برگشتم به کابل من یک گیلاس آبی را نوشیدم که از درون حویلی گرفته خود مان بودم، در نتیجه سخت بیمار شدم. علتش نیز آلوده گی و نا پاکی همین آب آشامیدنی بود» او می افزاید: «این موضوع برای همگان خطرناک است و حتا تهدید آن بیشتر از حمله های انتحاری است؛ امکان دارد که این آلوده گی در کوتاه مدت بیشتر شود، و به زودی هر که باید برای آب آشامیدنی پول بپردازد تا صحت مندی اش را حفظ کند.» او همچنان تأکید می کند: «به باور من دسترسی به آب مطمین، پاک و قابل استفاده همانند حقوق بشری برای انسان ها حیاتی است، که باید از سوی رهبری کشور دسترسی به آب آشامیدنی فراهم گردد، اما متأسفانه در 17 سال پسین آنان نتوانسته اند این کار را انجام دهند.»

در بیشتر مناطق در شهر کابل کابل چاه های آب نمونه گیری شده است، در جریان تحقیق از آن مواد کیمیاوی مانند ارسنیک، بورن، فلوراید و نایتریت به دست آمده که به صحت باشنده های این شهر خطرناک است (ویر، 2018). در کنار آن افغانستان یکی از خطوط مقدم تغییر اقلیمی دانسته می شود (دایک، 2014). در سالهای پسین، تغییر اقلیم و کاهش باران در کابل سبب شده تا میزان آب در این شهر 15-20 متر کاهش یابد (یلانی، 2018). نهاد خدمات آبرسانی شهری و فاضلاب افغانستان در حال حاضر بزرگترین پروژه ی آبرسانی است که 3500 خانواده در حومه ی شهر کابل از خدمات آن مستفید گردیده اند. این نهاد می گوید، نزدیک به 65000 شهروند کابل در حال اضر از این خدمات شان که رسانیدن آب پاک و مورد نیاز باشنده های کابل است مستفید گردیده اند و انتظار می رود این روند در دیگر مناطق کابل نیز تطبیق شود.

حمید الله یلانی رییس عمومی نهاد خدمات آبرسانی و فاضلاب شهری افغانستان می گوید: «آب در افغانستان و مشخصن در پایتخت به گونه ی بی مورد استفاده می شود. واتر پمپ، حوز های آب بازی و موتر شویی ها بیش از حد از آب استفاده می کنند.» وی می افزاید: «سطح آب های زیرزمینی در چند سال گذشته 20 متر کاهش یافته است و نیز به شدت آلوده گردیده است. اما برای رفع این چالش ما با دیگر شرکای خود برنامه های را ترتیب کرده ایم تا بتوانیم وضعیت دسترسی به آب آشامیدنی و پاک را در کشور بهبود ببخشیم.»

از سوی هم سید ریاض درمل، رییس آبرسانی و بهداشت وزارت انکشاف دهات در گفت و گو با آژانس خبری «گروه رسانه یی پاسبانان» در حالی که در مورد میکانیزم های استفاده ی موثر از آبهای زیرزمینی جزییات بیشتر ارایه نمی کند ولی می گوید که به زودی راه های حل مناسب برای رفع این چالش روی دست گرفته خواهد شد و آنان در تلاش هستند تا میکانیزم مناسب برای آب رسانی در پایتخت را ایجاد کنند. وی تأکید می کند که با استفاده از دریاهای ولایت های همجوار و همچنان ایجاد بند ها تلاش می می شود تا سطح آبهای زیرزمینی در پایتخت و ولایت های همسایه ی آن به گونه ی بهتر مدیریت شود.

از سوی هم کشاورزی افغانستان، که فرصت مناسبی و درجه یک برای فراهم کردن آذقه ی میلیون ها شهروند کشور است، نیز گواه آفت های طبیعی، نایتریت و میکروب ها شده است، زیرا همزمان با آبیاری فرآورده های کشاورزی دچار این چالش ها می شوند. (ظرفیت سازی برای رشد کشاورزی در افغانستان، 2018) بررسی های انجام شده نشان میدهد که در اکثریت مناطق کشور آلوده گی کلوروکتال مدفوع بیشتر شده است، که این مسأله برگرفته از استفاده ی تشناب های سرباز در مناطق روستایی و دوردست کشور است. (پین دنک، 2018) داکتر امید خان، باشنده ی دشت برجی واقع در غرب کابل به این باور است که ساختن چاهای سپتیک خانه گی سبب افزایش و مخلوط شدن مکروب در زمان سرازیر شدن آب های زیرزمینی گردیده است. وی می گوید: «بیشتر بیماران از بیماری های تنفسی به شدت شکایت دارند، ولی سایر امراض مانند اسهال، کم آبی بدن، کولرا و کرم روده از اثر استفاده از آب های آلوده به میان می آید.»

آمارهای ارایه شده ناشی از کم آبی هنوز هم مبهم است، برنامه ی محیطی سازمان ملل متحد گزارش کرده است که صدها میلیون انسان با تهدید بهداشتی بیماری های مانند کلورا و تیفوید بنا بر استفاده از آب های پاتوژن رو به رو اند و خصوصن این آمار در کشورهای رو به توسعه بیشتر به چشم می خورد. (روز، 2016) با توجه به این گزارش داکتر خان ابراز نگرانی می کند که نا امنی، ظرفیت محدود نظارت، و میزان بیش از حد بی سوادی سبب بدترشدن این وضعیت خواهد شد.

کابل سالانه گواه ریزیش 362 ملی متر (14 انچ) باران است. (راتیر، 2018) و این رقم سال به سال رو به کاهش است که عامل آن تغییر اقلیم، افزایش خشکسالی، ریزش کمتر برف در کوه ها و دریاهای که منابع نخستین تقویت ذخیره های آبی در کشوری محاط به خشکه ی مثل افغانستان دانسته می شود. مطالعه ی موضوعی در مورد آب های زیر زمینی افغانستان که در سال 2014 انجام شد نشان میدهد که این شهر ظرفیت ذخیره ی 44 میلیون متر مکعب آب را سالانه دارد که 2 میلیون باشنده ی این شهر میتواند از آن مستفید گردد. (امین، 2017) به تازه گی کندن چاه های عمیق در این شهر مبدل به فاجعه ی بزرگ شده است، شهروندان نیز برای دستیابی به آب پاک آشامیدنی و افزایش چاه های عمیق تلاش می میکنند تا چاه های ژرف تری را  حفر کنند و این موضوع عامل دیگر برای کاهش سطح آب دانسته می شود.

برای رویا رویی با کاهش آلوده گی و کم آبی در کابل و ولایت های کشور باید آموزش بیشتر فراهم گردد، قوانین تنظیم شود و تدابیر اقتصادی وضع گردد و متخلفان نیز جریمه شوند. طرح این موضوع سبب خواهد شد تا مردم از هدر رفتن آب و هزینه بر شدن این مورد حیاتی جلوگیری شود و آنان وادار شوند تا در برابر محیط زیست شان مسؤولیت پذیر گردند. (ود فارد، 2017) کرامت شاه جوان دارنده ی سند ماستری می گوید: اگر حکومت بتواند جرمانه ی سنگین بر مالکان هوتل های پنج ستاره، آسمان خراش ها، جنگ سالاران و افراد پول دار وضع کند، این مسأله می تواند چالش کاهش آب را رفع سازد. او می افزاید: «به گونه ی غیر معمول، افراد پولدار میتوانند چاه های عمیق را با پول های گزاف حفر کنند تا به آب پاک دست یابند، و آنان از سرازیر شدن این آب ها مستفید شوند. در واقع دست یابی به آب های مصون، پاک و قابل استفاده نیازمندی زنده گی است، بنا بر سهل انگاری های ما این موضوع سخت چالش آفرین شده است.»